Crvena djetelina (Trifolium Pratense) mitovi i zablude

Crvena djetelina (latinski naziv Trifolium Pratense) je višegodišnja, cvjetajuća, samonikla, zeljasta biljka koja je rasprostranjena širom Evrope, zapadne Azije i sjeverne Afrike. Crvena djetelina je najpoznatija biljka iz roda djetelina.

Kao što smo rekli raste samoniklo po livadama, ali vrlo često se ciljano uzgaja za ishranu stoke i domaćih životinja, a za te potrebe je najviše cijenjena zbog bogatog sadržaja azota.

Sama biljka može da naraste i do 80 cm visine, po tri lista rastu na naizmjeničnim grančicama, a svaki list je dug oko 1.5 do 3 centimetra, a širok do 2 centimetra. Cvijetovi crvene djeteline su tamno roze boje, mekani sastavljeni od mnogo tankih iglica koje strše ka vrhu.

Djetelinu najčešće oprašuju bumbari.

Ljekovitost i mitovi

Ono zbog čega ljudi najčešće pretražuju i istražuju djetelinu je njena navodna ljekovitost i mogućnost da liječi razne bolesti i poremećaje. Crvena djetelina sadrži fitoestrogen koji u pojedinim slučajevima može djelovati pozitivno, ali u mnogo više slučajeva u slučaju pretjeranog unosa može djelovati izrazito negativno.

Naučnici su dosta vremena posvetili tvrdnjama vezanim za crvenu djetelinu i došli do sledećih zaključaka…

Crvena djetelina nije efikasna u liječenju:

• visokog holesterola u žena (istraživanja su pokazala da uzimanje crvene djeteline oralno tokom perioda od 3 mjeseca do 12 mjeseci ne snižava nivo LDL holesterola, koji je loš, niti povećava nivo dobrog HDL holesterola)
• osteoporoze (u početnim istraživanjima djeteline postojale su indicije da crvena djetelina pomaže kod mineralizacije kostiju, međutim na testovima kod ljudi oboljelih od osteoporoze to je demantovano).

Nema naučnih dokaza ili nema dovoljno za tvrdnje da trifolium pratense liječi ili pomaže kod sledečih stanja:

• alopecija i opadanje kose (rana istraživanja ukazuju da postoji mogućnost da ekstrakt crvene djeteline utiče povoljno na ovo stanje , međutim detaljna istraživanja još nisu provedena).
• uvećana prostata (ekstrakt crvene djeteline unapređuje samo jedan simptom kod benigne uvećanosti prostate, trajanje noćnog uriniranja, međutim istrađivanja su pokazala da ne utiče na količinu protoka urina, antigene prostate PSA i na samu veličinu prostate).
• rak dojke (trenutna istraživanja pokazuju da uzimanje promenzila, ekstrakta crvene djeteline, ne utiče i ne povećava gustinu tkiva dojke što sugeriše da vjerovatno ne utiče ni na rak dojke).
• umanjenje simptoma menopauze (za ovo postoje kontradiktorna nalazi, iako postoje istraživanja koja ukazuju da unos crvene djeteline smanjuje neke simptome menopauze, većina istraživanja pokazuje da unos tokom jedne godine ne utiče uopšte na simptome menopauze. ona istraživanja koja su pokazala pozitivne rezultate su vezana za sledeće: crvena djetelina smanjuje intenzitet napada vrućine i noćnog znojenja, međutim ne smanjuje učestalost i frekvenciju napada, kod određenog broja ljudi može smanjiti osjećaj depresije i anksioznosti, ali nije jasno da li je to placebo efekat).
• nema dokaza da cvijet i čaj crvene djeteline potiče rad uma i kognitivne sposobnosti.
• nema dokaza da cvijet i čaj crvene djeteline potiču pamćenje
• nema dokaza da pripravci crvene djeteline potiču varenje
• nema dokaza da crvena djetelina blagotvorno utiče na astmu, kašalj i probleme sa plućima
• nije poznato ni da pomaže kod seksualno prenosivih bolesti
• ne pomaže kod psorijaze i drugih kožnih oboljenja
• raznih vrsta kancera

Za sve navedene poremećaje potrebno je još istraživanja, međutim za neke stvari je poznato da je crvena djetelina štetna ili da postoji kontraindikacija kada unos ove biljke treba obavezno izbjegavati…

Crvena djetelina može uzrokovati neke od ovih simptoma i nuspojava zbog pretjeranog unosa:

• pretjeran unos može uzrokovati crvenilo na koži i osipe
• može uzrokovati bolove u mišićima
• glavobolje i migrene
• mučninu i povraćanje
• vaginalno krvaranje kod žena
• može usporiti zgrušavanje krvi posebno važno ako idete na operaciju (upozorite ljekara)
• može uzrokovati nedostatak proteina S u krvi

Interakcije

• smanjuje efikasnost pilula za kontracepciju (crvena djetelina može smanjiti efikasnost nekih vrsta pilula za kontracepciju, ako uzimate crvenu djetelinu koristite dodatnu zaštitu kao npr kondome).
• unos ekstrakta crvene djeteline usporava razgradnju lijekova koji se razgrađuju u jetri (elavil, haloperidol (Haldol), ondansetron (Zofran), propranolol (Inderal), theophylline (Theo-Dur), verapamil (Calan, Isoptin), (Cataflam, Voltaren), ibuprofen (Motrin), meloxicam (Mobic), and piroxicam (Feldene); celecoxib (Celebrex); amitriptyline (Elavil); warfarin (Coumadin); glipizide (Glucotrol); losartan (Cozaar) lovastatin (Mevacor), ketoconazole (Nizoral), itraconazole (Sporanox), fexofenadine (Allegra), triazolam (Halcion), aspirin, clopidogrel (Plavix), diclofenac (Voltaren, Cataflam, others), ibuprofen (Advil, Motrin, others), naproxen (Anaprox, Naprosyn, others), dalteparin (Fragmin), enoxaparin (Lovenox), heparin, warfarin (Coumadin),… ako koristite takve lijekove obavijestite vašeg ljekara da koristite pripravke crvene djeteline ili ih prestanite koristiti.
• smanjuje efektivnost i usporava razgradnju tamoxifen-a (Nolvadex) lijeka kojim se tretiraju pojedine vrste raka dojka.

Za šta je crvena djetelina dobra?

Pored toliko stvari za koje je loša crvena djetelina je i dobra za:

• ukusan čaj (umjerene količine za zdrave osobe koje nemaju gore navedene kontraindikacije);
• smanjenje depresije i anksioznosti u menopauzi;
• smanjene jačine napada vrućine u menopauzi;
• ishranu stoke.